ตามพงษ์  วงษ์จันทร์
นักแนะแนวการศึกษาและอาชีพ

รู้ตน หมายถึง การรู้จักและเข้าใจตนเอง
ช่วยคนพัฒนา หมายถึง การให้ความช่วยเหลือให้คนมีพฤติกรรมหรือการกระทำที่ดีขึ้น
“รู้ตน ช่วยคนพัฒนา” หมายถึง การรับรู้ความสามารถของตนช่วยให้คนตัดสินใจ ในการแสดงพฤติกรรมต่างๆ หรือ การกระทำใดการกระทำหนึ่งของบุคคลโดยไม่ได้ขึ้นอยู่กับทักษะที่แต่ละบุคคลนั้นมีอยู่หรือไม่มีก็ได้
บุคคลที่มีการรับรู้ความสามารถของตนสูง มักจะเป็นคนที่มีความตั้งใจ ความสนใจในการเรียน หรือการทำงานสูง มีความกระตือรือร้น มุ่งมั่นที่จะเรียนหรือทำงานให้เสร็จบรรลุตามวัตถุประสงค์ หรือเป้าหมาย โดยมีความพยายามและไม่ย่อท้อต่อความยากลำบาก สำหรับบุคคลที่มีการรับรู้ความสามารถต่ำ มักจะเป็นคนที่ขาดความตั้งใจในการเรียนและการทำงาน ไม่มีความกระตือรือร้น มักจะหลบเลี่ยง หนักไม่เอาเบาไม่สู้ ซึ่งการเรียนในระบบการศึกษาทางไกล ถ้ามีคุณลักษณะต่างๆเหล่านี้จะส่งผลให้ท่านสามารถเรียนในระบบนี้ได้อย่างมีความสุข เนื่องจากท่านจะได้แนวทางในการเลือกสาขาวิชาหรือแขนงวิชาที่ที่เหมาะสมกับตัวท่าน แนวทางในการวางแผนการเรียนได้แนวทางในการลงทะเบียนเรียนในแต่ละภาคเรียน
Bandura (1977) กล่าวว่า การรับรู้ความสามารถของตนของบุคคลนั้นมีพื้นฐานมาจากปัจจัยหลัก 4  ประการ คือ

     1. ความสำเร็จจากการกระทำด้วยตนเอง เป็นปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการรับรู้ความสามารถของบุคคลมากที่สุด เนื่องจากเป็นประสบการณ์ที่บุคคลได้รับโดยตรง และเป็นข้อมูลที่มีความเที่ยงตรงสูง บุคคลจะให้ความสำคัญกับประสบการณ์ใหม่มากน้อยเพียงใด ขึ้นกับธรรมชาติและความเข้มข้นของการรับรู้ความสามารถเดิมที่มีอยู่ด้วย การที่บุคคลทำงานแล้วประสบความสำเร็จซ้ำๆ กันหลายครั้ง จะทำให้บุคคลมีการรับรู้ความสามารถของตนเพิ่มมากขึ้น
 

    2. การได้เห็นประสบการณ์ที่ประสบความสำเร็จของผู้อื่น การประเมินการรับรู้ความสามารถของตนนั้น ส่วนหนึ่งได้รับอิทธิพลมาจากการได้เห็นประสบการณ์ที่ประสบความสำเร็จของผู้อื่น การที่บุคคลได้เห็นผู้อื่นกระทำพฤติกรรมที่มีลักษณะคล้ายคลึงกันแล้วประสบความสำเร็จ ก็จะทำให้บุคคลรับรู้เกี่ยวกับความสามารถของตนเพิ่มขึ้นได้

    3. การชักชวนด้วยวาจา เป็น การใช้ความพยายามในการพูดกับบุคคล เพื่อให้เขาเชื่อว่า    เขามีความสามารถที่จะแสดงพฤติกรรมอย่างใดอย่างหนึ่งให้ประสบความสำเร็จได้ การชักชวน ด้วยวาจาจะเป็นสิ่งที่มีส่วนช่วยให้บุคคล มีกำลังใจ มีความเชื่อมั่นในการแสดงพฤติกรรมต่างๆ   มากยิ่งขึ้น ซึ่งจะทำให้บุคคลเกิดความพยายามแสดงพฤติกรรมต่างๆ ให้สำเร็จ มีการรับรู้ความสามารถของตนเพิ่มขึ้น

    4. สภาวะทางอารมณ์ การรับรู้ความสามารถของบุคคลจะสูงหรือต่ำนั้น ส่วนหนึ่ง              ก็ขึ้นอยู่กับสภาวะทางอารมณ์ของบุคคลนั้นด้วย ในสภาวะอารมณ์ที่ถูกกระตุ้นหรือไม่สงบ             มีความตื่นตัว เช่น เกิดความเครียด ความวิตกกังวล หรืออยู่ในสภาพการณ์ที่ถูกกดดัน มักจะทำให้บุคคลกระทำพฤติกรรมได้ไม่ดีเท่าที่ควร ซึ่งจะทำให้บุคคลมีการรับรู้ความสามารถของตนเองต่ำ
จะเห็นได้ว่า การรับรู้ความสามารถของตนนั้น เกิดได้จากปัจจัยหลัก 4 ประการ สำหรับบางบุคคลจะเกิดการรับรู้ความสามารถจากปัจจัยหลักเพียงประการเดียวหรือหลายประการผสมผสานกันก็ได้

วิธีการสำรวจการรับรู้ความสามารถของตนเอง
     การรับรู้ความสามารถของตนเองว่าสูงหรือต่ำ สามารถทำได้หลายวิธี เช่น การประเมินด้วยตนเอง การให้บุคคลรอบข้างประเมินตัวเรา ขอเสนอแบบวัดการรับรู้ความสามารถของตนเองเป็นทางเลือกให้ท่านลองทำดู  ก่อนทำแบบวัดการรับรู้ความสามารถของตนเอง ท่านต้องวางตัวท่านเองให้เป็นกลางและตอบตามความเป็นจริงที่เป็นอยู่  จะทำให้ได้มาซึ่งผลที่ใกล้เคียงกับความเป็นจริงมากที่สุด


ลองมาสำรวจตนเองกันดีกว่า
คำชี้แจง กรุณาทำเครื่องหมาย P ลงในช่องที่ตรงกับความเป็นจริงที่สุด

     เมื่อท่านทำแบบวัดเสร็จแล้ว หากตรวจพบว่าตอบ “จริง” มากกว่า 5 ข้อ แสดงว่าท่านมีเกณฑ์การรับรู้ความสามารถของตนเองสูง ถ้าตอบ “จริง” น้อยกว่า 5 ข้อ แสดงว่าท่านมีเกณฑ์การรับรู้ความสามารถของตนเองต่ำ เมื่อท่านทราบเกณฑ์การรับรู้ความสามารถของตัวท่านเองแล้ว ถ้าท่าน ต้องการปรับปรุงให้มีเกณฑ์ที่สูงขึ้นกว่าเดิมให้ลองปฏิบัติดังนี้

     1. ฝึกกระทำสิ่งต่างๆ ด้วยตนเองบ่อยๆ จะทำให้มีประสบการณ์ตรงและมีความชำนาญ
     2. นำเอาบุคคลที่ประสบผลสำเร็จมาเป็นแบบอย่างและเป็นแนวทางในการประพฤติปฏิบัติ
     3.สร้างความเชื่อมั่นให้ตนเอง ให้กำลังใจตนเองอย่างสม่ำเสมอ และอย่าย่อท้อ เชื่อในความรู้ความสามารถของตนเองที่มีอยู่
     4.มีสมาธิ มีสติ ควบคุมภาวะอารมณ์ให้คงที่ อย่าตื่นเต้น ตื่นกลัว เครียด และวิตกกังวลกับสิ่ง          ที่เกิดขึ้น หันหน้าสู้กับปัญหา อย่าวิ่งหนีปัญหา

     การรับรู้ความสามารถของตนจะช่วยส่งผลให้ท่านเข้าใจและรู้จักตัวท่านเองมากยิ่งขึ้น พร้อมทั้งได้แนวทางในการดำเนินชีวิต และแนวทางในการพัฒนาตนเองทั้งด้านแนวคิด              การตัดสินใจ และด้านการปฏิบัติตน จากประสบการณ์และมีความชำนาญในสิ่งที่ตนเองได้เรียนรู้มาซึ่งคุณลักษณะต่างๆ เหล่านี้เป็นคุณลักษณะที่จะช่วยให้ท่านได้นำไปวางแผนการเรียนในระบบทางไกล พร้อมยังได้แนวทางในการเลือกลงทะเบียนเรียนในแต่ละภาคเรียน และจะทำให้ท่านสามารถเรียนในระบบทางไกลกับมสธ.ได้อย่างมีความสุขและจบอย่างมีคุณภาพ ตามเกณฑ์            ที่มหาวิทยาลัยกำหนด
เอกสารอ้างอิง
Bandur, A. (1977). Self-efficacy : Toward a Unifying theory Behavioral change. Psychological Review. 84 : 191