1. การเมืองการปกครองในสมัยสุโขทัย ..... รองศาสตราจารย์ ณรงค์ พวงพิศ        สุโขทัยมีระบบการปกครองที่มีพระมหากษัตริย์เป็นผู้มีอำนาจสูงสุดแต่ผู้เดียว แต่พระมหากษัตริย์ของสุโขทัยทรงปฏิบัติต่อ ราษฎรในฐานะพ่อปกครองลูกในสมัยแรกของราชวงศ์ และแสดงองค์เป็นธรรมราชาในสมัยกลาง เป็นสมมติเทพในตอนปลาย ราชวงศ์พระร่วง แต่ไม่สู้ชัดเจนเท่าใด       อาณาเขตของสุโขทัยบางครั้งก็ขยายออกไปอย่างกว้างขวาง บางครั้งก็ต้องสูญเสียอำนาจที่มีต่อหัวเมืองต่าง ๆ ไปบ้าง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับอำนาจของผู้ปกครองเมืองของสุโขทัยในแต่ละยุคสมัย ยุคที่อาณาเขตสุโขทัยแบ่งส่วนการปกครองก็ใช้วิธีการ แบ่งเขตหัวเมืองออกเป็นส่วน ๆ ทั้งชั้นในและชั้นนอก เพื่อสะดวกในการปกครอง      อาณาจักรสุโขทัยต้องประสบกับความเสื่อมโทรมจนต้องสูญเสียสถานภาพของตนเองด้วยการตกเป็นเมืองขึ้นของอยุธยา สืบเนื่องมาจากปัญหาทางการเมืองและปัญหาเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นในสุโขทัยเอง    ทำให้สุโขทัยไม่สามารถเป็นรัฐผู้นำ ทางการเมืองในบริเวณพื้นที่ที่เป็นประเทศไทยในปัจจุบันต่อไปได้ จึงต้องถูกอยุธยาปกครองและรวมอาณาจักรเข้ากับอยุธยา ในที่สุด < back >