แชมพูใบหมี่จากภูมิปัญญาท้องถิ่น โดย...คุณศุภสิทธิ์ จำปาวงศ์ ผู้อำนวยการอาวุโส กลุ่มแผนงานพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพองค์การมหาชน (เรียบเรียงเนื้อหาจากบทวิทยุกระจายเสียง ปี 2559) |
ทุกวันนี้สำหรับผู้ที่คิดจะหลีกเลี่ยงสินค้าสำเร็จรูปจำพวกผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพและความงาม
ที่มีส่วนผสมของสารเคมี หรือกำลังมองหาผลิตภัณฑ์สมุนไพรหรือสารสกัดจากธรรมชาติที่ปลอดภัยและ
ปราศจากสารตกค้าง ซึ่งจะส่งผลเสียต่อร่างกายในอนาคตได้ จึงหันมาหาสินค้าจากธรรมชาติซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ที่ผลิตด้วยวัตถุดิบจากธรรมชาติ
และกำลังเป็นที่นิยมของกลุ่มผู้บริโภคผู้ที่รักสุขภาพ อย่างเช่น
แชมพูสระผมสมุนไพรจากใบหมี่ ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์คุณภาพดีของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน
ตำบลน้ำเกี๋ยน อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน
|
ต้นใบหมี่ลักษณะเป็นไม้ยืนต้น
สูงประมาณ 15-20 เมตร พบมากในป่าเต็งรัง ตามป่าโดยเฉพาะที่ตำบลน้ำเกี๋ยน
อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน ใบหมี่เป็นพืชที่มีมานานและเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นมาแต่
โบราณของคนเฒ่าคนแก่ โดยเอาใบหมี่มาขยี้ผสมกับน้ำซาวข้าว แล้วก็เอาไปสระผมจะทำให้ผมดกดำ
นุ่มสลวย ไม่หลุดร่วง แต่ใบหมี่ก็ไม่ได้ถูกนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์มากสักเท่าใด
กลุ่มวิสาหกิจชุมชน
ตำบลน้ำเกี๋ยน อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน จึงนำเอามาพัฒนาเป็นแชมพูสระผมสมุนไพร
สมาชิกของกลุ่มฯ
จะเก็บใบหมี่ที่ไม่แก่ ไม่อ่อนเกินไป มาขายให้กับกลุ่มฯ โดยจะรับซื้อใบหมี่ในราคากิโลละ
10 บาท แล้วนำเอาใบหมี่ไปสับให้ละเอียด เมื่อสับใบหมี่ให้ละเอียดดีแล้ว นำไปต้มให้
เดือด ซึ่งจะใช้เวลาในการต้มให้เดือดประมาณ 15-20 นาที แล้วทิ้งไว้ให้เย็น
นำใบหมี่ต้มที่เย็นแล้วมากรองเอาเฉพาะน้ำ นำน้ำใบหมี่ไปผสมกับเคมีภัณฑ์ที่มีความจำเป็นในการทำแชมพูสระผม
ซึ่งเป็น
สารตั้งต้นในการทำแชมพู ทิ้งไว้ประมาณ 1 ชั่วโมง เพื่อให้น้ำต้มใบหมี่เข้ากับสารตั้งต้น
ต่อมาก็เติมสารสกัดใบหมี่เพื่อเป็นการช่วยให้จับตัวกันดีระหว่างน้ำต้มใบหมี่กับสารเคมีตั้งต้นจับตัวให้มันคงสภาพดี
คนทุกอย่างให้เข้ากันแล้วทิ้งไว้ประมาณ 1 คืน เพื่อให้ฟองยุบ หลังจากนั้นก็นำมาบรรจุใส่ขวดขนาดมาตรฐานทั่วไป
120 มิล จะผลิตแชมพูสระผมออกมาได้ประมาณ 100 200 ขวดต่อใบหมี่ที่เป็นวัตถุดิบ
ประมาณ 150 กิโลกรัม แชมพูสมุนไพรจากใบหมี่จะออกวางจำหน่ายในตรายี่ห้อชีวาน่า
ตัวฉลากของผลิตภัณฑ์ที่ขวดเป็นลายผ้าซิ่นลายน้ำไหล ซึ่งเป็นลายประจำจังหวัดน่าน
มีรูปบาง ๆ ที่เรียกว่าเป็นเสียง
กระซิบรัก โดยจะนำเอาจุดเด่นของจังหวัดน่าน คือพระธาตุแช่แห้งมาเสริมในฉลากของตัวผลิตภัณฑ์ด้วย
โดยวางจำหน่าย ที่ท๊อปซุปเปอร์เซ็นเตอร์
ห้างเซ็นทรัลแจ้งวัฒนะ และเซ็นทรัลเวิร์ล
|
แชมพูสมุนไพรใบหมี่เป็นผลิตภัณฑ์ที่
เมื่อนำไปใช้สระผมแล้วจะช่วยเคลือบเส้นผมให้เป็นมันเงาไม่แห้ง ทำให้ผมเรียงตัวนุ่มสลวย
มีน้ำหนัก เพราะใช้สารเคมีน้อยและมีปริมาณสมุนไพรคือใบหมี่
เยอะประมาณ 80% ซึ่งถือเป็นจุดเด่น สามารถใช้ได้ทุกเพศ ทุกวัย แม้แต่เด็ก
ๆ ก็ใช้ได้ มีกลิ่นที่สกัดจากกลิ่นของธรรมชาติเป็นกลิ่นของดอกไม้มาผสม เช่น
กลิ่นจากดอกปี ต้นปีบ และเก็ดถวา สีของ
แชมพูใบหมี่จะเป็นสีดำ
การใช้สมุนไพรมักจะมีข้อสังเกตในการใช้ คือ
1. การหมดอายุของผลิตภัณฑ์
จะมีอายุการใช้ภายใน 2 ปี นับจากวันที่ผลิต
2. สีของแชมพูจะมีการเปลี่ยนแปลงโดยธรรมชาติ
หรือถ้าเปิดตั้งทิ้งไว้ก็จะมีการเปลี่ยนแปลงไปจากตอนที่ซื้อมา มีสีซีดลง
จางลง สภาพเปลี่ยนไปเป็นอาจจะเหลวขึ้น
3. การใช้ผลิตภัณฑ์สมุนไพรจะขึ้นอยู่กับสภาพผิวของผู้ใช้
ถ้าใช้แล้วมีความรู้สึกระคายเคืองให้หยุดการใช้
|
การมีส่วนร่วมของกลุ่มสมาชิกวิสาหกิจชุมชน
ตำบลน้ำเกี๋ยน อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน
1. จะมีการปลูกต้นใบหมี่ซึ่งเป็นวัตถุดิบในการทำแชมพูสมุนไพรใบหมี่
จะทำการปลูกเพิ่มเติม ทดแทนที่นำเอาไปใช้ในการผลิต เป็นการใช้วัตถุดิบที่มีอยู่ในชุมชนเป็นหลัก
2. มีความรับผิดชอบต่อสังคมและประชาชน
คือเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม รายได้ที่ขายแชมพูสมุนไพรจากใบหมี่จะนำกลับไปดูแล
ฟื้นฟูระบบนิเวศ ดูแลป่า
3. มีความเข้มแข็ง
และมีความคิดเห็นตรงกัน
4. มีความรับผิดชอบต่อผลิตภัณฑ์ของกลุ่มฯ
ที่ผลิตออกมา จะมีการทดลองใช้จริงกันก่อน และจะมีการประเมิน ว่าชอบ ไม่ชอบ
ดี ไม่ดี อย่างไร
เพื่อเป็นการช่วยกันอนุรักษ์ทรัพยากรพืชสมุนไพรที่มีอยู่ไม่ให้สูญหายไป
จึงเห็นควรหันมาใช้แชมพูสมุนไพรใบหมี่ เพื่อเป็นการส่งเสริมในเรื่องของผลิตภัณฑ์ของชุมชน
|
นางสาวเยาวลักษณ์
ศิริสุวรรณ เรียบเรียง
(เรียบเรียงเนื้อหาจากบทวิทยุกระจายเสียง ปี 2559)
กลุ่มที่ 2 วิทยาศาสตร์/เทคโนโลยี/นวัตกรรม
กลุ่มรายการที่ 2/42-59
CD-A2(1/3)-59