การจัดโต๊ะหมู่บูชา
โดย...คุณสัมพันธ์  ร่มสายหยุด
อาชีพ ข้าราชการบำนาญ
แขวงอนุสาวรีย์ เขตบางเขน กรุงเทพฯ
อีเมล์ : sumphan.rom@gmail.com

(เนื้อหาและภาพประกอบเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียน)


          โต๊ะหมู่บูชา คือ กลุ่มหรือชุดของโต๊ะที่ใช้ตั้งพระพุทธรูป หรือ สิ่งอันเป็นที่เคารพสักการะ เช่น พระบรมฉายาลักษณ์ พระบรมสาทิสลักษณ์ หรือพระบรมรูปหล่อของ
พระมหากษัตริย์ พระฉายาลักษณ์ หรือพระสาทิสลักษณ์ของพระบรมวงศานุวงศ์ หรือรูปของบรรพบุรุษ โดยประกอบด้วยเครื่องบูชา อันเป็นการแสดงออกซึ่งความเคารพอย่างสูงของ
ผู้ที่สักการะ และเป็นการแสดงถึงความกตัญญูที่พึงมีต่อผู้มีอุปการคุณซึ่งเป็นวัฒนธรรมอันดีงาม ที่มีคุณค่ายิ่งของสังคมไทย
          นอกจากนี้โต๊ะหมู่บูชาตามความหมายในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช ๒๕๔๒ ว่า โต๊ะหมู่บูชาเป็นที่ตั้งเครื่องบูชาประกอบด้วยม้า ๔ ขา หลายตัวคุ้มกัน
เป็นหมู่ มี หมู่ ๓ หมู่ ๔ หมู่ ๕ หมู่ ๗ หมู่ ๙ และหมู่ ๑๑ เดิมเรียกว่า “ม้าหมู่บูชา” โดยควรวางเครื่องสักการะบูชาที่คู่ควรเป็นสง่างาม เป็นจุดเด่นของบ้านหรือสถานที่ ดังนั้นจึงควร
จัดโต๊ะหมู่บูชาให้เหมาะสมสวยงาม

ภาพจากเว็บไซต์
http://www.homedec.in.th/โต๊ะหมู่บูชา
ข้อมูลภาพ ณ วันที่
25-4-59

หลักในการจัดโต๊ะหมู่บูชา
          ๑. การบูชา หมายถึง การแสดงความยกย่อง เคารพ สักการะแก่ผู้ที่เคารพนับถือ มี ๒ ประเภท
              ๑.๑ อามิสบูชา การบูชาด้วยวัตถุสิ่งของ เช่น ดอกไม้ ธูป เทียน หรือสิ่งที่เหมาะสมอื่น ๆ
              ๑.๒ ปฏิบัติบูชา การบูชาด้วยการประพฤติปฏิบัติตน ในคุณความดี ตามธรรมคำสอนทางศาสนา พระพุทธเจ้าทรงยกย่องการปฏิบัติบูชาว่าเป็นการบูชาที่ประเสริฐสุด
          ๒. เครื่องบูชาหลักที่ใช้ประกอบการจัดโต๊ะหมู่บูชา ได้แก่ ธูป เทียน และดอกไม้ เหมือนการจัดเครื่องสักการะบูชาทั่วไป แต่สำหรับโต๊ะหมู่บูชา มีการกำหนดแบบมาตรฐาน
สำหรับโต๊ะหมู่บูชาแต่ละประเภทไว้โดยเฉพาะ
              ๒.๑ ธูป เป็นของหอม เป็นเครื่องบูชาพระพุทธเจ้า ปกติใช้จำนวน ๓ ดอก หมายถึง บูชาพระพุทธคุณของพระพุทธเจ้า ๓ ประการ คือ
                    • พระปัญญาคุณ ทรงมีพระปัญญาสูงสุด ประเสริฐสุดหาผู้เสมอมิได้
                    • พระกรุณาคุณ ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณเสมอกันในมวลสัตว์โลกทุกหมู่เหล่า แม้แต่บุคคลที่มุ่งร้ายต่อพระองค์ ทรงหวังให้เกิดประโยชน์โดยสถานเดียว
                    • พระปริสุทธิคุณ ทรงมีพระทัยผ่องใสบริสุทธิ์จากอาสวกิเลสทั้งมวล
              ๒.๒ เทียน เป็นสิ่งให้แสงสว่าง ใช้บูชาพระธรรม ซึ่งให้แสงสว่าง คือ ปัญญาแก่ผู้นำไปปฏิบัติ โดยปกติใช้เทียน ๑ คู่ เพราะพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า แบ่งเป็น ๒ ประเภท คือ พระธรรม และพระวินัย แต่ในการจัดโต๊ะหมู่บูชากำหนดให้ตั้งเทียนประดับตามที่กำหนดในแต่ละประเภทของโต๊ะหมู่ เช่น หมู่ ๕ ใช้เทียน ๔ คู่ หมู่ ๗ ใช้เทียน ๕ คู่ หมู่ ๙ ใช้เทียน ๖ คู่ แต่เมื่อบูชานิยมจุดเพียง ๑ คู่ ทึ่ตั้งอยู่ใกล้กับกระถางธูป
              ๒.๓ ดอกไม้ เป็นเครื่องหมายในการบูชาพระสงฆ์ ดอกไม้นานาพันธุ์ หากสีต่างชนิด เมื่อช่างดอกไม้ผู้เชี่ยวชาญการจัดดอกไม้นำมาร้อยเป็นพวงมาลัย ประดับในแจกันหรือภาชนะที่เหมาะสมย่อมดูสวยงาม เป็นที่ชื่นชมของผู้พบเห็น
          ๓. ประเภทการจัดโต๊ะหมู่บูชา สามารถแบ่งได้เป็น ดังต่อไปนี้

โต๊ะหมู่ ๔ ประกอบด้วยเครื่องบูชา ดังนี้
โต๊ะหมู่ ๕ ประกอบด้วยเครื่องบูชา ดังนี้
  - กระถางธูป 1 กระถาง
- เชิงเทียน 1 คู่
- พานดอกไม้ 2 พาน
- แจกัน 2 แจกัน
  - กระถางธูป 1 กระถาง
– เชิงเทียน 4 คู่
– พานดอกไม้ 5 พาน
– แจกัน 2 แจกัน


โต๊ะหมู่ ๗ ประกอบด้วยเครื่องบูชา ดังนี้
โต๊ะหมู่ ๙ประกอบด้วยเครื่องบูชา ดังนี้
  - กระถางธูป 1 กระถาง
- เชิงเทียน 5 คู่
- พานดอกไม้ 5 พาน
- แจกัน 2 แจกัน
  - กระถางธูป 1 กระถาง
– เชิงเทียน 6 คู่
– พานดอกไม้ 7 พาน
– แจกัน 3 แจกัน


          การจัดโต๊ะหมู่บูชาดังกล่าว เป็นการจัดตามแบบโบราณ เพื่อเป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรม ประเพณีการจัดโต๊ะหมู่บูชาให้คงอยู่สืบไป

หมายเหตุ :

          ๑. หากไม่มีโต๊ะหมู่ จะใช้ตั่งหรือโต๊ะอื่นๆ ที่พอเหมาะ ลักษณะไม่สูงไม่ต่ำและใหญ่เกินไปที่สะอาดแทนก็ได้
          ๒. นิยมตั้งโต๊ะหมู่หันหน้าไปทางทิศเหนือหรือทิศตะวันออก
          ๓. การตั้งเครื่องบูชานั้น ควรจัดให้เรียบร้อยงามตา อย่าให้มีสิ่งใดบังพระพุทธรูป ไม่ควรเอาเครื่องบูชาตั้งเสมอพระพุทธรูป
          ๔. ในกรณีที่โต๊ะหมู่บูชาที่ทาทองล่องชาด คือ มีสีทองด้านหนึ่งและสีแดงอีกด้านหนึ่ง ให้หันสีทองออกด้านหน้าสีแดงด้านหลัง บางรายรีบร้อนในการจัดวางสลับสีกันสีทอง
บ้างสีแดงบ้างซึ่งไม่ถูกต้อง

 

 



เอกสารอ้างอิง
...........................................................................................................................

บ้านรักษาศีลห้า. เข้าถึงได้ที่ http://udn.onab.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=167:2009-04-08-08-02-18&catid=62:2009-04-08-07-45-12&Itemid=212
ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรุงเทพมหานคร : นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์ , ๒๕๔๖.
หมู่บูชาไว้สักการบูชาที่บ้าน. เข้าถึงได้ที่ http://www.homedec.in.th/การจัดโต๊ะ