ข้อสอบแบบอัตนัย (Subjective Test) หมายถึง ข้อสอบที่ต้องเขียนตอบตามความรู้และความเข้าใจของผู้สอบ อาจมีกำหนดความยาวหรือไม่มีก็ได้ การตอบข้อสอบแบบ
อัตนัย สามารถสะท้อนทักษะหลาย ๆ ด้านของผู้ตอบ เช่น ทักษะการคิด การใช้เหตุผล การอธิบาย การเขียน การเรียบเรียงความคิดการวิพากษ์วิจารณ์ แสดงเหตุผล เห็นด้วย
ไม่เห็นด้วย สามารถบูรณาการเนื้อหาสาระจากองค์ความรู้ จากประสบการณ์หรือจากทฤษฎี พร้อมยกตัวอย่างประกอบคำอภิปรายเพื่อให้ผู้อ่านเห็นภาพได้ ชัดเจนเป็นจริง ลงใน
กระดาษคำตอบ เป็นข้อสอบที่ให้ผู้ตอบเขียนคำตอบได้อย่างเสรีตามความรู้ ความคิดเห็นของแต่ละบุคคล ผู้ตอบต้องเรียบเรียงคำตอบให้ตรงกับคำถามที่กำหนดให้
          ข้อสอบอัตนัยจะเขียนคำถาม โดยกำหนดเป็นสถานการณ์หรือปัญหาในรูปใดรูปหนึ่ง เพื่อให้ผู้ตอบได้แสดงความรู้ ความเข้าใจ ความคิดเห็น ได้อย่างไม่จำกัด คำตอบของ
ข้อสอบอัตนัยมีลักษณะและปริมาณไม่แน่นอน การตอบข้อสอบอัตนัยจึงต้องจัดระเบียบคำตอบภายในเวลาที่กำหนดให้ ใช้สำนวนภาษาและแบบฉบับของตนเองเขียนตอบ เขียน
คำตอบให้ครอบคลุมอย่างสมบูรณ์และระมัดระวัง

ข้อสอบอัตนัยมี 2 ประเภท ประกอบด้วย

          1. แบบไม่จำกัดคำตอบ หรือแบบขยายความ คือ ให้ผู้ตอบแสดงความคิดเห็นอย่างอิสระ สามารถวัดสมรรถภาพด้านความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ทัศนคติ การประเมิน
ค่าได้อย่างกว้างขวาง การกำหนดเวลาให้เขียนตอบจึงต้องกำหนดให้เหมาะสม ข้อสอบแบบนี้ส่งเสริมให้ผู้เรียนรู้จักการรวบรวมความคิดต่าง ๆ และการใช้วิธีการต่าง ๆ ในการ
เขียนตอบ
          2. แบบจำกัดคำตอบ คือ ข้อสอบแบบนี้จะถามแบบจำเพาะเจาะจงและต้องการคำตอบเฉพาะเรื่อง ซึ่งผู้ตอบต้องจัดเรียงความคิดให้เป็นระเบียบ เพื่อให้ตรงประเด็นของ
คำถามเพียงสั้น ๆ

ข้อสอบอัตนัยอาจเขียนคำถามได้หลากหลายแตกต่างกัน ดังนี้

ข้อมูลภาพ ณ วันที่ 3-1-59

ข้อดีและข้อเสียของข้อสอบอัตนัย
          ข้อดี
1. วัดกระบวนความคิด เช่น การจัดระเบียบและโครงร่าง การคัดเลือกความคิดที่สำคัญๆ ที่เกี่ยวข้อง ความสามารถในการเขียนได้ดี
2. วัดความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ความสามารถประเมินค่าได้ดี
3. วัดทัศนคติ ข้อคิดเห็นต่างๆ ได้ดี
4. ผู้ตอบมีอิสระเขียนแสดงความคิดเห็นได้เต็มที่

          ข้อเสีย
1. การให้คะแนนไม่แน่นอน คะแนนที่ได้ขึ้นอยู่กับผู้ตรวจ เช่น อารมณ์ ทัศนคติของผู้ตรวจ ลายมือของผู้ตอบด้วย
2. ขาดความเที่ยงตรงทางเนื้อหา เพราะออกข้อสอบได้น้อยจึงไม่ครอบคลุม
3. ตรวจข้อสอบยากและเสียเวลามาก

ข้อมูลภาพ ณ วันที่ 3-1-59

แนวทางการตอบข้อสอบอัตนัย
          1. การพิจารณาลักษณะคำถาม
               1.1 คำถามของข้อสอบที่มุ่งให้อธิบาย
                       - มุ่งให้อธิบายวิธีการ หรือ อธิบายความรู้ในเรื่องต่างๆ
                       - มุ่งวัดความจำและความเข้าใจของผู้ตอบ
                       - คำถามที่ใช้มักเป็นคำถามที่เฉพาะเจาะจง เช่น “มีความหมายว่าอย่างไร” “คืออะไร” “จงอธิบาย” “จงเปรียบเทียบ”
               1.2 คำถามของข้อสอบที่มุ่งให้แสดงความคิดเห็น
                       - ต้องการให้ผู้ตอบแสดงเหตุผลและหลักฐานอ้างอิง ประกอบการแสดงความคิดเห็นในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง
                       - อาจแสดงความคิดเห็นเชิงสนับสนุนหรือโต้แย้งก็ได้
                คำถามที่ใช้ เช่น “เห็นด้วยหรือไม่” หรือ “จงแสดงความคิดเห็น” และ “มีความคิดเห็นในเรื่อง....อย่างไร”
          2. การวิเคราะห์และเตรียมคำตอบ คือ คำตอบต้องสอดคล้องกับลักษณะคำถามโดยตอบเรียงตามลำดับคำถามและต้องตอบให้ครบทุกประเด็นคำถาม
          3. วิธีเขียนคำตอบข้อสอบอัตนัย
               3.1 ตอบเป็นข้อ ๆ แล้วขยายความ
               3.2 ตอบเป็นย่อหน้า
               3.3 ตอบแบบความเรียง

ข้อมูลภาพ ณ วันที่ 3-1-59

ตัวอย่างและวิธีการตอบข้อสอบอัตนัย

1. มุ่งให้อธิบาย
          คำถาม ภาษาพูดมีลักษณะแตกต่างจากภาษาเขียนอย่างไร
          คำตอบ ภาษาพูดมีลักษณะแตกต่างจากภาษาเขียนดังนี้ (ตอบเป็นข้อ ๆ )
          1. ภาษาพูดมีการใช้ภาษาท่าทางและสถานการณ์แวดล้อมประกอบ เพื่อช่วยขยายความให้ผู้ฟังเข้าใจความหมายของคำพูดได้ดีขึ้น ซึ่งในการเขียนจะไม่มีส่วนดังกล่าว
และอาจทำให้ผู้อ่านเข้าใจได้ไม่ชัดเจนเท่ากับภาษาพูด
          2. ภาษาพูดมักออกเสียงไม่ตรงตามรูปเขียน มีการย่อคำหรือกร่อนคำ ซึ่งถ้าเป็นภาษาเขียนจะเขียนตรงตามรูปและเขียนคำเต็ม
          3. ภาษาพูดเป็นภาษาที่ใช้คำเฉพาะกลุ่ม คำภาษาปาก คำที่ต่ำกว่าภาษามาตรฐานได้ ในขณะที่ภาษาเขียน
2. มุ่งให้แสดงความคิดเห็น
          คำถาม ท่านเห็นด้วยหรือไม่ว่า “มนุษย์คือสาเหตุสำคัญที่ทำให้โลกร้อนขึ้นทุกวัน” จงเขียนแสดงความคิดเห็นโดยให้เหตุผลอย่างน้อย 2 ประการ
พร้อมยกตัวอย่างประกอบให้ชัดเจน
          แนวทางการตอบ (ยังไม่ได้เรียบเรียง) ตอบเป็นย่อหน้า ดังนี้
          - ย่อหน้าที่ 1 เกริ่นนำ // ตอบให้ชัดเจนว่าเห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วย
          - ย่อหน้าที่ 2 เหตุผลประการแรก/ประการที่ 1 ที่เห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วย (มักเขียนเป็นประโยคใจความสำคัญ) + ส่วนขยาย (อธิบายเหตุผล / ตัวอย่างประกอบ ฯลฯ)
          - ย่อหน้าที่ 3 เหตุผลประการต่อมา/ประการที่ 2 ที่เห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วย(มักเขียนเป็นประโยคใจความสำคัญ) + ส่วนขยาย (อธิบายเหตุผล + ตัวอย่างประกอบ ฯลฯ)
          - ย่อหน้าสุดท้าย สรุปประเด็นที่กล่าวไปแล้ว + แสดงความคิดเห็นใหม่ ๆ เพิ่มเติม

ตัวอย่างเหตุผล (ในกรณี เห็นด้วย) เช่น
          1. มนุษย์ตัดไม้ทำลายป่าเพราะความเห็นแก่ตัว ทำให้โลกขาดสมดุล
          2. ความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยี ทำให้มีการใช้สารเคมีทั้งในครัวเรือนและภาคอุตสาหกรรม

3. มุ่งให้อภิปราย
          คำถาม จงอภิปรายเรื่อง “ปัญหาโภชนาการของคนไทยในปัจจุบัน” ตามที่ท่านได้ศึกษามา
          แนวทางการตอบ (ยังไม่ได้เรียบเรียง)
          - ย่อหน้าที่ 1 ความเป็นมาของปัญหา
          - ย่อหน้าที่ 2 - 4 สาเหตุของปัญหา (สาเหตุละ 1 ย่อหน้า)
          - ย่อหน้าที่ 5 วิธีแก้ปัญหา

ข้อพึงปฏิบัติ
          1. ตอบให้ตรงประเด็น ตอบให้ตรงกับคำถาม
          2. ตอบให้ครบทุกประเด็น ตอบให้ครบทุกคำถาม/คำถามย่อย
          3. มีองค์ความรู้ และจำทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง คือ ต้องแม่นยำเรื่องเนื้อหา ไม่ควรเขียนวกไปวนมาหรือซ้ำไปซ้ำมา ควรเขียนให้กระชับ ใช้ภาษาที่เรียบง่าย ชัดเจน เข้าใจ
ได้โดยไม่ต้องแปลไทยเป็นไทย ไม่จำเป็นต้องเล่นคำ เขียนตอบเสร็จแล้วให้ตรวจทานคำตอบทุกครั้ง

เอกสารอ้างอิง
...........................................................................................................................
http://www.trueplookpanya.com/examination/doexam/11126
http://www.theactkk.net/home/homenew1/DetailsNews.asp?TID=3591
http://www.hotcourses.in.th/study-abroad-info/essentials/toefl-test/